«وحدت وجود»، «وحدت شهود» و سخن‌گفتن از خداوند
محورهای موضوعی : مطالعات حوزه فلسفه و حکمت اسلامیقاسم كاكايي 1 , طيبه معصومي 2 *
1 - دانشگاه شيراز
2 - دانشگاه شيراز
کلید واژه: وحدت وجود وحدت شهود ابن عربي علاءالدوله سمناني خداي متشخص ,
چکیده مقاله :
يكي از مهمترين مباحث در فلسفه، كلام و عرفان اسلامي، بحث سخن‌گفتن از خداست. در اين رابطه، «وحدت وجود» و «وحدت شهود» بعنوان دو نگرش به نحوة ارتباط بندة سالك عارف با خداوند و سخن‌گفتن از وي مطرح گشته‌اند. هر يك از ايندو ديدگاه نمايندگاني در سنت عرفان اسلامي داشته و هر كدام معتقدات خاصي در باب وحدت عارفانه دارند. در اين نوشتار، ابتدا با طرح نظرية وحدت وجود (بر پاية آراء ابن عربي) و سپس وحدت شهود (بر اساس ديدگاه علاءالدوله سمناني)، اختلاف آنها در باب وحدت مورد بحث قرار گرفته و سپس مفهوم «خداي متشخص» بعنوان يكي از استلزامات و معتقدات نظرية وحدت شهود، در مقابل خداي مطلق وحدت وجود، بررسي خواهد شد.
One of the most important discussions in Islamic philosophy, kalam, and gnosis is speaking of God. The “unity of being” and “unity of intuition” have been proposed as two approaches to the quality of the relationship between the wayfaring gnostic servant and God and speaking of Him. Each of these approaches has some representatives in the tradition of Islamic gnosis and each has specific beliefs regarding gnostic unity. In this paper, through explaining the theories of the unity of being (based on Ibn Arabi’s ideas) and the unity of intuition (based on ‘Ala al-Dawlah Semnani’s views), the writers initially discuss their differences concerning unity. Then they explore the concept of “personal God” as one of the necessities and basic principles of the theory of the unity of intuition as opposed to the Absolute God of the theory of the unity of being.
قرآن كريم#.
ابن‌عربي، محي‌الدين محمد، الفتوحات المكيه، بيروت، دارصادر، بي‌تا.#.
ابن‌عربي، محي‌الدين محمد، فصوص الحكم، تصحيح عفيفي، تهران، الزهراء، اُفست بيروت، 1366.#
استيس، والتر ترنس، دين و نگرش نوين، ترجمة احمدرضا جليلي، تهران، حكمت، 1381.#
ايزوتسو، توشيهيكو، صوفيسم و تائوئيسم، ترجمة محمدجواد گوهري، تهران، روزنه، 1378.#
جهانگيري، محسن، ابن عربي؛ چهرة برجستة عرفان اسلامي، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1375.#
چيتيك، ويليام، «وحدت وجود و تطورات آن»، نشرية پژوهشگران، شمارة 1.#
زوزني، حسين بن احمد، كتاب المصادر، مشهد، چاپ تقي بينش، 1345ـ1340.#
سمناني، علاءالدوله، العروة لأهل الخلوة و الجلوة، تصحيح و توضيح نجيب مايل هروي، تهران، مولي، 1362.#
سمناني، علاءالدوله، خمخانة وحدت، بكوشش عبدالرفيع حقيقت، تهران، شركت مؤلفان و مترجمان ايران، 1362.#
سمناني، علاءالدوله، ديوان كامل اشعار فارسي و عربي، به اهتمام عبدالرفيع حقيقت، تهران، شركت مؤلفان و مترجمان، 1364.#
شمس، محمدجواد، تنزيه و تشبيه در مكتب ودانته و مكتب ابن عربي، تهران، نشر اديان، 1389.#
ضياء نور، فضل الله، وحدت وجود، تهران، زوار، 1369.#
طباطبايي، سيد محمدحسين، نهاية الحكمه، قم، دفتر نشر اسلامي، 1362.#
عبدالحكيم، خليفه، عرفان مولوي، ترجمة احمد محمدي و احمد اميرعلايي، تهران، جيبي، 1356.#
عليزماني، اميرعباس، سخن‌گفتن از خدا، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشة اسلامي، 1386.#
قنبري، بخشعلي، «مولوي و نظريه‌هاي وحدت»، اطلا‌عات حكمت و معرفت، ش21، آذر 1386.#
كاكايي، قاسم، وحدت وجود به روايت ابن عربي و مايستر اكهارت، تهران، هرمس، 1385.#
كاكايي، قاسم، «شيخ علاءالدوله سمناني و نظرية وحدت وجود»، فصلنامة انديشة ديني، شمارة پياپي10، ص122ـ97.#
نيكلسون، رينولد. ا، عرفان عارفان مسلمان، ترجمة اسدالله آزاد، مشهد، دانشگاه فردوسي، 1372.#
نيكلسون، رينولد. ا، تصوف اسلامي و رابطه انسان و خدا، ترجمة محمدرضا شفيعي كدكني، تهران، سخن، 1382.#
يثربي، سيد يحيي، فلسفة عرفان، قم، دفتر تبليغات حوزة علميه قم، 1374.#
Brummer, Vincent, Speaking of a Personal God, New York, Cambridge University Press, 1992.#