الهيات تنزيهي از ديدگاه قاضي سعيد قمي
محورهای موضوعی : مطالعات حوزه عرفان و کلام اسلامی
1 - دانشگاه آزاد اسلامی
کلید واژه: كليدواژگان الهيات تنزيهي الهيات ناظر به تجليّات لاادريگري (تعطيل) مكتب نوافلاطوني,
چکیده مقاله :
با بررسي ريشه‌ها و تاريخ الهيات تنزيهي در عالم اسلام، ميتوان سابقة اين بحث را به حكمت اسماعيليه باز برد و به همين دليل، لازم است نگاهي به ديدگاه حكيمان اسماعيليه در اين زمينه بيندازيم. در ميان حكيمان شيعة دوازده امامي، قاضي سعيد قمي و استاد او ملا رجبعلي تبريزي را ميتوان نظريه‌پردازان اين نوع الهيات دانست. ديدگاه آنها به يك معنا احياء مكتب نوافلاطوني ـ بويژه تفسير پروكلسي اين مكتب ـ است. قاضي سعيد قمي هر چند معتقد به الهيات تنزيهي است، ولي نميتوان او را قائل به لاادريگري يا مذهب تعطيل دانست. در اين نوشتار، بحث و برهانهاي وي براي اثبات الهيات تنزيهي بشرح آمده است و در عين حال نشان داده ميشود كه او چگونه برمبناي نظريه‌يي كه ميتوان از آن به الهيات ناظر به تجليّات تعبير كرد، راهي براي خروج از بن‌بست لاادريگري و مذهب تعطيل پيدا ميكند.
A study of the roots and history of negative theology in the world of Islam traces the background of this discussion back to Isma‘ilite philosophy. Hence, it is necessary to cast a glance at the views of Isma‘ilite philosophers in this regard. Among the twelve Shi‘ite philosophers, Qadi Said Qummi and his master, Mulla Rajabali Tabrizi, can be considered as the theoreticians of this school of theology. Their approach, in a sense, signifies a revived form of neo-Platonic school, particularly, the one represented by Proclus. Qadi Said Qummi believes in negative theology; however, he cannot be viewed as an advocate of agnosticism. Here, the writer explains his arguments on demonstrating negative theology and, at the same time, illustrates how, based on a theory which can be called an epiphany-oriented theology, he finds a way to exit the dead-end of agnosticism.
آشتياني، سيدجلال‌الدين، منتخباتي از آثار حكماي الهي ايران، قم، دفتر تبليغات اسلامي، 1378.#
ابراهيمي ديناني، غلامحسين، اسماء و صفات حق، تهران، وزارت ارشاد اسلامي، 1381.#
طوسي، خواجه نصيرالدين، تصوّرات يا روضة التسليم، تصحيح ايوانف، تهران،جامي (افست)، 1363.#
فلوطين، دوره آثار فلوطين، ترجمه محمدحسن لطفي، تهران،خوارزمي، 1366.#
قمي، قاضي سعيد، شرح التوحيد الصدوق، تصحيح نجفقلي حبيبي، مؤسسه الطباعة والنشر، 1415.#
كربن، هانري، زمان ادواري در مزديسنا و عرفان اسماعيليه، تأليف و ترجمه انشاءالله رحمتي، تهران، سوفيا، 1394.#
كربن، هانري، واقع‌انگاري رنگها و علم ميزان، ترجمه انشاءالله رحمتي، تهران، سوفيا، 1390.#
نصر، سيد حسين، معرفت و معنويت، ترجمه انشاءالله رحمتي، تهران، سهروردي، 1388.#
Henry Corbin, en islam iranien: aspects spirituels et philosophiques, gallimard, 1971.#
Henry Corbin, Le paradoxe du monotheism, Editions de l’Herne, 1981.#