جستارهاي هانري كربن درعرفان اسلامي با تأكيد برنقش سنت هرمسي
محورهای موضوعی : مطالعات حوزه فلسفه و حکمت اسلامی
حسين کلباسی اشتری
1
(دانشگاه علامه طباطبايي)
حسن پاشايي
2
(دانشگاه اديان و مذاهب)
کلید واژه: كربن هرمس سنت هرمسي تشيع تصوف و عرفان ولايت باطني ,
چکیده مقاله :
براساس پژوهشهاي گروهي از مستشرقان واسلام شناسان، تأثير انديشه‌هاي هرمسي علاوه بر سنتهاي ديني و فلسفي در غرب، در فرهنگ ايراني و فلسفة اسلامي ـ و براي نمونه در آثار شيخ اشراق‌ـ نيز چشمگير بوده و مطالعة دقيقتر در اين زمينه ميتواند افقهاي جديدي را در عرصة اديان تطبيقي بگشايد. پژوهشهاي هانري كربن در باب حكمت و معنويت ايراني با رهيافت پديدارشناسانه، به اين مقوله نگاه خاصي داشته و به يك معنا، مقام هرمس و سنت هرمسي در رمزگشايي آثار وي در اين زمينه نقش كليدي دارد. وي در پژوهشهاي خويش، انديشة هرمسي را بمثابة مطلع و كليد فهم معنويت و حكمت مورد توجه قرار داده است. براي تبيين بهتر اين موضوع، اين نوشتار بر آنست تا پيرامون آيين هرمسي، رابطه و تعامل آن با تصوف و تشيع با تأكيد بر آثار هانري كربن، گزارش و تحليلي را عرضه دارد. بدين‌منظور مروري خواهيم داشت برساختار و مباني سنت هرمسي، سپس تحليلي در باب نسبت ميان انديشه» هرمسي با تصوف و تشيع از نگاه كربن عرضه17 خواهد شد و سرانجام رهيافت باطني كربن كه بن‌ماية انديشه و رويكرد اصلي وي در سلوك علمي و معنويش ميباشد، مورد بررسي قرار خواهد گرفت.
Based on the studies conducted by a group of Orientalists and Islamologists, the effects of Hermetic thoughts on not only Western religious and philosophical traditions but also on Iranian culture and Islamic philosophy, in general, and on Shaykh Ishraq’s works, in particular, have been quite noteworthy. As a result, a more accurate study of this topic could introduce some new horizons in the realm of comparative religions. Henry Corbin’s studies of Iranian wisdom and spirituality, which follow a phenomenological approach, have paid particular attention to this issue. In a sense, Hermes and Hermetism play significant roles in deciphering the messages of his works in this regard. In his research endeavors, Corbin has focused on Hermetic philosophy as the key to understanding the meanings of spirituality and wisdom. This paper is mainly intended to provide an analytic account of Hermetism, its relationship and interactions with Sufism and Shi‘ism with an emphasis on Corbin’s works. To this end, the writers initially review the structure and basic principles of the Hermetic tradition. Then they provide an analysis of the relationship between Hermetism and Sufism and Shi‘ism from Corbin’s point of view. Finally, they explore his Batini (esoteric) approach, which lies at the heart of his philosophy and underlies his distinctive method of scientific and spiritual wayfaring.
اميري، رضا، هرمس و حكمت هرمسي، قم، دانشگاه مفيد، 1391.
حسيني طباطبايي، مصطفي، نقد آثار خاور شناسان، چاپخش، 1375.
سيد عرب، حسن، هانري كربن و حكمت متعاليه شيعه187; در: آشتياني و ديگران، احوال و انديشه‌هاي هانري كربن، هرمس، 1379.
شايگان، داريوش، هانري كربن: آفاق تفكر معنوي در اسلام ايراني، ترجمه باقر پرهام، تهران، نشر فروزان فروز، 1373.
فان بلادل، كوين، هرمس عربي: از حكيم كافركيش تا پيامبر دانش، ترجمه محمد ميرزايي، نگاه معاصر، 1393.
فرك، تيموتي، هرمتيكا، حكمت مفقوده فرعونيان، ترجمه فريدالدين رآدمهر، نشر مركز، 1384.
كربن، هانري، اسلام در سرزمين ايران، ترجمه رضا كوهكن، تهران، موسسه; پژوهشي حكمت و فلسفه ايران، 1390.
كربن، هانري، بن مايه‌هاي آيين زردشت در انديشه‌هاي سهروردي، ترجمه محمود بهفروزي، تهران، جامي، 1384.
كربن، هانري، تاريخ فلسفه اسلامي، ترجمه اسدالله مبشري، تهران، اميركبير، 1352.
كربن، هانري، روابط حكمت اشراق و فلسفه ايران باستان، ترجمه احمد فريد و عبدالمجيد گلشن، تهران، مؤسسه پژوهشي حكمت و فلسفه ايران، 1382.
كربن، هانري، فلسفه ايراني و فلسفه تطبيقي، ترجمه سيد جواد طباطبايي، تهران، قدس، 1369.
كربن، هانري، فلسفه قديم ايران و اهميت امروز آن، ترجمة بزرگ نادر زاد، در: مقالات هانري كربن، زير نظر شهرام پازوكي، تهران حقيقت.
كلباسي اشتري، حسين، هرمس و سنت هرمسي، تهران، نشر علم، 1386.
كوهكن، رضا،;معرفي ديدگاه و آثار كربن در زمينة كيمياي دوره اسلامي;؛ در: شهرام پازوكي، زائر شرق (مجموعه مقالات همايش يكصدمين سال تولد هانري كربن)، مؤسسه; پژوهشي حكمت و فلسفه ايران، تهران، ص128ـ101.
نصر، حسين،;هرمس ونوشته‌هاي هرمسي در جهان اسلام;، نشريه دانشكده ادبيات دانشگاه تهران، سال دهم، شماره دوم.
Faivre, Antoine, christian theosophy, Dictionary of Gnosis & Western Esotericism edited by Wouter J. Hanegraaff, LEIDEN,BOSTON(2006(, pp.257-268.
Hanegraaff, Wouter J, Tradition, Dictionary of Gnosis & Western Esotericism edited by Wouter J. Hanegraaff, LEIDEN,BOSTON(2006(, pp1125-1135.
Hanegraaff, Wouter J, Esotericism, Dictionary of Gnosis & Western Esotericism edited by Wouter J. Hanegraaff, LEIDEN,BOSTON(2006(, pp.336-340.
Adams, Charles J. (1987), Corbin, Henry, Gale, Encyclopedia of Religion, Vol. 06 2Ed, pp.1983-1984.
Burns, Dylan, 2006,Hermetism / Hermeticism, The Brill Dictionary of Religion, Edited by Kocku von Stuckrad, Leiden ∙ Boston.
Faivre, Antoine,Esotericism, Encyclopedia of Religion,vol. 04,(2005) 2E, pp.2842-2845.
Rousse, J&
233;r&
244;me -Lacordaire, CORBIN, HENRY, Dictionary of Gnosis & Western Esotericism edited by Wouter J. Hanegraaff, LEIDEN,BOSTON(2006(.
Stuckrad, Kocku von, Esotericism, The Brill Dictionary of Religion, Leiden, Boston 2006, p 606-612.
Broek, roelof van den, Hermetism, Dictionary of Gnosis & Western Esotericism, edited by Wouter J. Hanegraaff, LEIDEN,BOSTON(2006.(
Broek, roelof van den, Hermetic Literaturei: antiquity, Dictionary of Gnosis & Western Esotericism, edited by Wouter J. Hanegraaff, LEIDEN,BOSTON(2006(, 487-499.
den doel, marieke j.e. van&wouter j. hanegraaff, Imagination, Dictionary of Gnosis & Western Esotericism, edited by Wouter J. Hanegraaff, LEIDEN,BOSTON(2006(, p 606-616.
Lorry, pierre, hermetic literature iv: renaissance-present, Dictionary of Gnosis & Western Esotericism, edited by Wouter J. Hanegraaff, LEIDEN,BOSTON(2006(, p529-533.